In vroegere tijden prevelden binnenschippers een schietgebedje wanneer ze vanuit Parijs tegenstroom hun tocht aanvingen om er hun vracht af te leveren. Vandaag herinnert weinig of niets nog aan de schrik die de rivier ooit aanjoeg in barre tijden van wind en overstromingen.

De Haute Seine is het deel van de Seine voor Parijs, en is 100 km goed bevaarbaar tot Monterau; Verder zuidwaarts spreken we van la Petite-Seine.

Tekst en foto’ Roos Degheele

We vertrekken uit Parijs tegenstroom en naderen algauw het opvallende Huatuan Chinagora Hotel in de vorm van een pagode, gebouwd aan samenvloeiing van Marne en Seine, bijna als een saluut aan de Marne die hier haar naam en ook haar kleur verliest. Vanaf dit punt varen we niet meer op de Seine, maar op de Haute Seine, zo heet de rivier nu.

We zien woonboten in allerlei kleuren en stijlen. We naderen de eerste (van de zeven grote) sluis Port-.-l’Anglais. Schutten met de beroepsvaart kan tegenvallen als het druk is, want time is money. Nog voor we vastliggen gaan de sluisdeuren dicht. ‘D.p.chezvous’ schalt er door de luidsprekers, we vinden niet meteen een vrije bolder en de wind speelt ons parten. Grote sluizen, grote problemen.

Terwijl alles vanzelf gaat als de omstandigheden goed zitten. Verschillende types van landschappen glijden voorbij: verstedelijkte zones; spoorwegen en druk autoverkeer; stille velden; opmerkelijke huizen; groene oevers met villa’s; bos hier en daar.

Het economische belang van de Haute-Seine kan ons niet ontgaan, de rivier is zowel een economische slagader als een toeristische trekpleister. Overnachten kan in een jachthaven, in een halte fluviale, of op een van de wachtplaatsen voor iedere sluis mits toelating van de sluiswachter. Vergeet de vrije ligplaatsen, ze zijn allemaal ingenomen door vaste liggers, zoals in Frankrijk de gewoonte is.

Over haventjes en bijzondere meerplekjes.

Melun. We meren af aan de kade naast de wandelpromenade. Deze universiteit- en cultuurstad ontstond net zoals Parijs op een eiland dat wordt gevormd door een bocht in de Seine. We nemen de bus naar het kasteel van Vaux-le-Vicomte (17de eeuw), dit ch.teau is bijna even mooi als dat van Versailles. Terug op de boot schommelen we onrustig op de golven van cargoschepen. La Seine: ça bouge trop.

Samois sur Seine. Django Rheinhardt woonde en stierf in dit schilderachtige dorpje dat veel Parijzenaars en toeristen lokt. De halte fluviale ligt beschut op een zijarm van de Seine tegenover groene oevers van een eilandje; geen deining van geen passerende schepen, wel fluitende vogeltjes. Er is plaats voor 5 of 6 jachtjes. We meren langszij naast een woonboot met Amerikaanse vlag. ‘Ik heb er niets op tegen zolang je wegblijft van mijn patrijspoorten,’ zegt de Amerikaans. Er arriveren voortdurend jachtjes, aan de kade is geen meter meer vrij. Schippers slaan meerpinnen tussen de brandnetels op de oever, maar de vissers laten zich niet laten wegjagen. We betalen voor een visvergunning, klinkt het. En wij om te varen en te kunnen afmeren, is het antwoord.

Blijkt dat die woonboot er al vijf dagen ligt, dat er al dagen wordt geruzied over ligplaatsen. ‘Ik wilde eerder vertrekken, maar het past niet voor de Franse stuurman,’ verheldert de Amerikaan. Blijkbaar kan hij niet zelf varen, en is hij afhankelijk van een Fransman die hem aan het lijntje houdt.

Wat drijft mensen om een dergelijk bootavontuur aan te vangen? Ik vraag of hun vaarvakantie een beetje is zoals ze voor ogen hebben. Hij haalt de schouders op. ‘Onlangs betaalde ik veel te veel voor een zogezegd nieuw wisselstuk,’ hij grijnst, ‘we pay and we forget about it.’

‘Dit is zo’n mooi gerenoveerd schip met veel ruimte en alles wat onze kinderen en kleinkinderen kunnen wensen,’ mengt de vrouw zich in het gesprek, ‘maar ze komen niet, we hadden verwacht dat ze minstens een tijd aan boord zouden logeren.’

Ik kan sympathie opbrengen voor schippers die hun droom najagen, wetende dat het niet verstandig, noch rationeel verantwoord is wat ze doen, en er na ieder probleem weer een nieuw zal opduiken.

We fietsen 8 km door het bos naar het kasteel van Fontainebeau. Dit kasteel benadert qua aantal bezoekers het succes van het kasteel van Vaux-le-Vicomte. In de buurt van Fontainebeau ligt Barbizo, een slaperig dorp tot er in de 19de eeuw een zootje kunstenaars neerstreek om er ‘naar de natuur’ te schilderen. Millet- Courbet- Rousseau… de voorlopers van het impressionisme verdreven de saaiheid met een uitbarsting aan creatieve energie. Vandaag is Barbizon een levendige lange straat, met schildersateliers, musea, kunstgaleries, hotels en restaurants.

St Mammès-sur-Seine kent een lange maritieme traditie, sinds decennia vonden vrachtschippers en pioniers van de pleziervaart er een veilig onderkomen, het was een legendarische ontmoetingsplek om oude vrienden terug te zien. Met rukwinden tot 65 km per uur meren we af tussen vingersteigers, dat is geen sinecure. De houten steigerconstructie kreunt onder het geweld van de wind en de overlast van te snel varende cargoboten.

Na ons arriveert een Japanner alleen op zijn boot, we bieden een helpende hand. Hij is voorlopig nog alleen tot zijn vrouw in Parijs landt en ze een paar weken samen zullen varen – hij is gepensioneerd, zijn vrouw niet.

Moret is een van de plekjes waar we keer op keer naar terugkeren. We installeren ons op het achterdek, de zon schijnt, het licht is wondermooi. De impressionisten wisten wat goed was. De Parijzenaars ook.

Keuzes. Je kan de Loing verder opvaren: 49 mooie kilometers die in Briare aansluiten op het Canal de Briare, het oudste en charmantste kanaal van Frankrijk dat je naar de Loire brengt.

Montereau-sur-Yonne ligt 12 km verder op de splitsing van de Haute Seine en de Yonne, dit is de laatste haven op de Haute-Seine die hier van naam verandert in La Petite Seine.

Van op onze ligplaats kijken we uit op de kathedraal en op de monding van de Yonne in de Seine. Magisch. We zijn in de Bourgogne, weg van de Parijse invloedsfeer. Op de steigers heeft iedereen de mond vol van steden zoals Auxerre,

Joigny, Pont-s-Yonne. Van het Canal de Bourgogne, en het Canal du Nivernais, de legendarische vaarroutes naar het zuiden. Zoveel keuzes, veel te zien, veel te beleven.

De havenmeester ziet met lede ogen hoe de boten vertragen, en teleurgesteld verder varen want alles ligt vol. Een ongeschreven wet vraagt niet langer dan 48 u op zo’n plek te blijven zodat anderen ook de kans krijgen. We vertrekken. Onze tocht is niet afgelopen.